سید اسماعیل موسوی، مدیر پژوهشی مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی و مطالعات مدیریت آموزش عالی وزارت علوم، با اشاره به برنامه‌ریزی برای ارتقای جایگاه پژوهشی در سطح بین‌المللی اظهار کرد: مقاله، سند اختراع و محصولات فناورانه از خروجی‌های اصلی فعالیت‌های پژوهشی محسوب می‌شوند. خوشبختانه در بخش مقالات طی سال‌های اخیر همواره رتبه خوبی کسب کرده‌ایم و در حال حاضر در رتبه ۱۶ جهانی قرار داریم. در سند برنامه هفتم توسعه، رسیدن به رتبه ۱۴ تولید علم هدف‌گذاری شده است.

وی در خصوص موانع موجود برای کسب رتبه بهتر بیان کرد: همان‌طور که اشاره شد، در زمینه مقالات وضعیت خوبی داریم، اما در تبدیل مقاله به سند اختراع با مشکلاتی مواجهیم؛ از جمله این موانع می‌توان به هزینه بالای ثبت اختراع و عدم آشنایی کافی دانشگاه‌ها با فرآیند ثبت اشاره کرد.

مدیر پژوهشی مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی همچنین بیان کرد: در بخش پژوهش، ما نیازمند نیروی انسانی هستیم. اساتید، اعضای هیئت علمی و دانشجویان دکتری و پسادکتری سه گروه اصلی در انجام پژوهش‌ها هستند که باید از نظر مالی تأمین شوند. باید در نظر داشت دانشجوی دکتری یا پسادکتری که با مشکلات مالی برای تأمین هزینه‌های زندگی مواجه است، نمی‌تواند تمرکز کافی برای فعالیت‌های پژوهشی داشته باشد و نمی‌توان از او انتظار داشت که تمام وقت خود را صرف پژوهش کند.

موسوی ادامه داد: دانشگاه‌های معتبر جهان به دانشجویان دکتری و پسادکتری خود حقوق مناسبی پرداخت می‌کنند و اصولاً تحصیل در این مقاطع معادل اشتغال به کار تلقی می‌شود. طبق قانون، دانشجویان دکتری در ایران نباید شاغل باشند، اما در واقعیت برای تأمین هزینه‌های زندگی نیازمند شغل هستند. بنابراین باید با افزایش پذیرش دانشجویان پسادکتری و افزایش زمان حمایت‌های مالی، بستر مناسب برای پژوهش فراهم شود.

وی افزود: در حال حاضر مدت زمان حمایت از دانشجویان پسادکتری یک سال است، در حالی که انجام یک فعالیت پژوهشی به ۲ تا ۳ سال زمان نیاز دارد.

موسوی درباره سایر موانع پژوهشی گفت: عدم تعریف صحیح مسئله نیز یکی از مشکلات است. برای تعریف مسئله باید سرمایه‌گذاری کرد؛ در صورتی که این مرحله با دقت کافی انجام نشود، در ادامه کار با مشکلات بیشتری روبه‌رو خواهیم شد.

مدیر پژوهشی مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی همچنین به عدم ارتباط مؤثر بین صنعت و پژوهش‌های دانشگاهی اشاره کرد و اظهار داشت: یکی از دلایلی که پژوهش‌های ما عمدتاً به نتایج کاربردی نمی‌رسند و در دانشگاه باقی می‌مانند، عدم بهره‌مندی صنایع از این پژوهش‌هاست. با وجود تلاش‌های فراوان برای ایجاد ارتباط بین دانشگاه و صنعت، هنوز صنایع به طور کامل از این همکاری‌ها بهره‌مند نشده‌اند. البته در قانون جهش تولید دانش‌بنیان، راهکارهای مالیاتی برای صنایع و دانشگاه‌ها در نظر گرفته شده، اما نیازمند مشوق‌هایی برای حل مشکلات به‌صورت دوجانبه هستیم.

موسوی در پاسخ به سوالی درباره اهمیت رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در سطح بین‌المللی گفت: این سوال مطرح است که آیا قرار گرفتن در رتبه‌های بین‌المللی اهمیت دارد؟ پاسخ این است که بسته به اهداف هر دانشگاه، می‌توان راهکارهای متفاوتی طراحی کرد. اگر دانشگاهی به دنبال جذب دانشجویان بین‌المللی باشد، قطعاً رتبه‌بندی برای آن اهمیت خواهد داشت. این امر به جذب دانشجویان خارجی و اجرای پروژه‌های مشترک بین‌المللی کمک می‌کند. با این حال، ابتدا باید مأموریت دانشگاه به‌وضوح مشخص شود و سپس در همان راستا برنامه‌ریزی کرد.

وی تصریح کرد: در فضای کنونی، بسیاری از دانشگاه‌های معتبر جهان در حال خروج از نظام رتبه‌بندی هستند؛ چرا که این رتبه‌بندی‌ها بر اساس معیارهایی چون تعداد دانشجویان و اساتید بین‌المللی و پژوهش‌های مشترک است که تحقق آن‌ها به دلیل مشکلات موجود در سطح بین‌المللی دشوارتر شده است.

نگین رستمی خبرنگارریگا آنلاین