زهرا مهران راد؛ ۲۰سپتامبر به وقت واشنگتن و بامداد یکشنبه ۳۰ شهریور ماه به وقت تهران بود که “مایک پمپئو” وزیر خارجه آمریکا ضمن صدوربیانیه‌ای در اقدامی یکجانبه علی رغم همه تلاش‌ها برای اجماع جهانی علیه ایران مدعی شد که همه تحریم‌ها و قطعنامه‌های سازمان ملل علیه ایران از سر گرفته شده است.
پمپئو در حالی بدون حمایت اعضای شورای امنیت این ادعا را مطرح کرد که پیش از آن نیز پیش نویس قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران از سوی همین نهاد بین المللی یعنی شورای امنیت رد شده بود و تنها حامی ایالات متحده کشور ده میلیونی دومینیکن در قلب آفریقا بود.

*متن بیانیه ضد ایرانی آمریکا؛ برای اعمال تحریم‌ها علیه ایران لحظه‌ای درنگ نخواهیم کرد
دربخشی از متن بیانیه امریکایی‌ها البته برگرفته از کلام تفاخر آمیزآمریکائی ها است آمده بود که برای اعمال تحریم‌ها علیه ایران لحظه‌ای درنگ نخواهیم کرد، کشور‌های عضو سازمان ملل هم باید تابع این فرمان باشند. البته تیزی زبان تند بیانیه آمریکایی سایر کشور‌ها را نیز بی نصیب از تهدید و ارعاب نگذاشت و در ادامه لفاظی‌های یکجانبه خود تصریح کرد: چنانچه اعضای سازمان ملل به تعهدات خود در قبال اجرای این تحریم‌ها عمل نکنند، آمریکا از اختیارات داخلی خود برای تحمیل عواقبی علیه آن‌ها استفاده خواهد کرد تا مطمئن شود که ایران از منافع فعالیت‌های ممنوع شده از سوی سازمان ملل سودی نمی‌برد.

البته لحن آمرانه و حنای رئیس سابق سازمان سیا و وزیر خارجه آمریکا در روزی که تصمیم به فعالسازی یکجانبه اسنپ بک یا ماشه را علیه ایران گرفت، برای اعضای شورای امنیت رنگ چندانی نداشت و حتی هم پیمانان چند دهه‌ای آن‌ها یعنی سه کشور اروپائی انگلیس، فرانسه و آلمان نیز در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد تأکید کردند که تلاش آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌ها فاقد «تأثیر قانونی» است و تعلیق تحریم‌های ایران بعد از ۲۰ سپتامبر (۳۰ شهریور) نیز ادامه خواهد یافت.

* سفیر آمریکا در سازمان ملل: ناراحت نیستیم که تنها ماندیم
این اقدام تروئیکای اروپا خشم امریکائی‌ها را نیز به دنبال داشت تا جائیکه قادر به لاپوشانی آن نشدند و «کلی کرفت» سفیر آمریکا در سازمان ملل در گفتگو با شبکه خبری سی‌بی‌اس در پاسخ به اینکه واشنگتن پس از ناکامی در کسب حمایت شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران، چه اقدامی خواهد کرد، از همراهی سه کشور اروپایی طرف برجام ابراز ناامیدی کرد.

خانم سفیرالبته علی رغم اینکه در سخنان خود مرتب تاکید می‌کرد که از عدم همراهی جامعه بین‌المللی با اقدامات غیرقانونی دولت متبوعش نگران وناراحت نیست، اما نتوانست از کنایه زدن به اروپایی‌ها چشم بپوشاند و خطاب به آن‌ها گفت: سه کشور اروپایی، در میان همه کشور‌های جهان بیشتر از همه باید بدانند که محافظت از اسرائیل چقدر اهمیت دارد. ما ناراحت نیستیم که تنها مانده‌ایم.
وی همچنین با تکرار جملات تهدید آمیز پمپئومدعی شد هر کشوری که قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض کند، مشمول تحریم‌های آمریکا خواهد شد.

ادعای «کرفت» در حالی است که آمریکائی‌ها خود برای اولین بار با خروج از برجام و سپس با بازگردندان تحریم‌ها علیه ایران، قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض کرد؛ چراکه این قطعنامه همه کشور‌های جهان را (فارغ از اینکه عضو برجام باشند یا خیر) به همکاری در راستای اجرای این توافق ملزم کرده است.
به این ترتیب تلاش ترامپ برای سوء استفاده از قطعنامه ۲۲۳۱ به منظور فعال کردن مکانیسم ماشه نیز شکست خورد و جامعه بین‌المللی اعلام کرد که آمریکا حق فعال کردن این مکانیسم را ندارد.

با این تفاسیر اگر روز ۲۰ سپتامبر (۳۰ شهریور) را به واسطه گردنکشی و قلدری آمریکا؛ آمریکا دِی یا روزآمریکا بدانیم ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰ (۲۷ مهر) ساعت ۳:۳۰ بامداد یکشنبه به وقت تهران را باید روز ایران یا ایران دِی به واسطه لغوتحریم‌های تسلیحاتی کشور بعد از حدود۱۰سال (از سال ۲۰۱۰) براساس قطعنامه ۲۲۳۱ و توافقنامه برجام دانست.

مطابق بند ۱ قطعنامه ۲۲۳۱، شورای امنیت سازمان ملل متحد ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ برجام راتایید و با پافشاری خواستار اجرای کامل ان براساس برنامه زمانبندی مندرج در برجام شد.
در همین راستا در قطعنامه ۲۲۳۱ اشاره شده که برمبنای دوره‌های زمانی پنج، هشت و ده ساله پس از تاریخ قبول برجام و نه تایید شورای امنیت تحولاتی ایجاد خواهد شد.
از این رو یکشنبه ۲۷ مهر برابر با ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰ دقیقا سال پنجم توافق برجام و و تحقق دو تحول مهم است؛ یکی لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران و دیگری خاتمه محدودیت‌های مسافرتی برخی اشخاص حقیقی در ایران.

*۲۷ مهر، موعد اولین غروب تحریمی
در مورد لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران براساس موعد ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر) خرید و فروش اسلحه برای ایران با هر فروشنده یا خریدار تسلیحات در جهان قانونی خواهد بود. البته اروپایی‌ها تاسه سال دیگر از این قاعده مستثنی هستند، چون آن‌ها تحریم‌های تسلیحاتی خود علیه ایران را تا سال هشتم انعقاد تفاهم نامه برجام یعنی سال ۲۰۲۳ نگاه داشته اند، البته جمهوری اسلامی براساس برجام اعلام کرده است که قبول این روند از طرف اروپا به هیچ عنوان به معنی پذیرش تحریم‌ها نیست، اما واقعیت آن است که اساسا کشور ما هیچ چشم انداز معاملاتی در عرصه تسلیحات با اروپا نداشته و نخواهد داشت و در نتیجه لغو تحریم‌های تسلیحاتی از طرف اروپا آثار عملی چندانی برای ایران نخواهد داشت،در طول این چهل سال اخیرهیچ گاه اروپایی‌ها حاضر به معامله تسلیحاتی حتی در شرایط سخت جنگ تحمیلی با ما نبودند بر این اساس در این بند از توافق نامه برجام حتی در زمان مذاکرات نیز پافشاری برای لغو سریع‌تر تحریم‌های تسلیحاتی ایران از سوی اروپا نشد.

البته ذکر این نکته ضروری است که روند پیش گرفته شده توسط اروپا نافی تعهدات برجامی ونادیده گرفتن آن از سوی آن‌ها نیست؛ و یا حتی اروپا اجازه ندارد، سایر کشور‌ها را تحریک کند که رابطه نظامی یا تسلیحاتی با ایران نداشته باشند.

*اروپا و کشورهای منطقه در موضوع لغو تحریم های تسلیحاتی ایران در زمین آمریکا بازی خواهند کرد
در بحث لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران نکته مهم و قابل توجه آن است که هر چند اروپا در موضوع اسنپ بک و فعال سازی مکانیزم ماشه با آمریکا هم صدا نشد، اما در پنج سالگی برجام یعنی موعد لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران، اروپا قطعا با آمریکا و کشور‌های مرتجع منطقه در مخالفت با لغو تحریم تسلیحاتی ایران در یک جبهه خواهد بود.

*استقلال ایران در عرصه دفاعی، بی نیازی به واردات تسلیحات را به دنبال داشته است 
اساسا جمهوری اسلامی به مدد غرور و غیرت جوانان ایرانی در عرصه دفاعی به چنان استقلالی رسیده است که در بسیاری از زمینه‌ها در حوزه دفاعی نیاز و تمایلی به واردات تسلیحات ندارد و تاریخ ۱۸ اکتبر در حقیقت نویدآور ورود ایران به بازار‌های جهانی و بازگشتی عادی به عرصه تسلیحاتی جهان بیشتر در زمینه صادرات آن خواهد بود.

*خاتمه محدودیت سفر ۲۳ نفر که عمدتا از مقامات عالی رتبه نظامی به حساب می روند
موضوع دیگر که در تاریخ ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر) عملیاتی خواهد شد، خاتمه محدودیت سفر ۲۳ شخص حقوقی موضوع فهرست قطعنامه ۲۲۳۱ است. براین اساس از ۳۶ نفری که عمدتا مقامات عالی رتبه نظامی اعم از سپاه و ارتش هستند و در این لیست قرار داشتند، ۱۳ نفر آن‌ها در روز انعقاد برجام از لیست تحریم‌های شورای امنیت خارج شدند و در مورد ۲۳ نفرباقی مانده کماکان سه نوع تحریم وجود داشت اول ممنوعیت سفر، دوم اینکه اموال آن‌ها در هر جای دنیا توقیف شود و سوم آنکه این افراد اجازه معامله نداشتند که براساس برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ در سال پنجم ممنوعیت سفر این افراد لغو می‌شود و این موضوع از این باب مهم است که این ۲۳ نفر عمدتا از مقامات عالی رتبه نظامی کشورهستند

*واکنش آمریکا به لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران چه خواهد بود؟
اما در مورد آمریکائی ها؛ اساسا بعد از اعلام استفاده آمریکا از اسنپ بک یا همان مکانیزم ماشه در۲۰سپتامبر (۳۰ شهریور) واشنگتن معتقد است همه تحریم‌ها علیه ایران برگشته است تا جایی که هنوز برخی از سایت‌های خبری آمریکایی روزشمار خود برای بازگشت به تحریم‌ها علیه ایران را فعال نگه داشته اند.

در مورد موضع آمریکا در ۱۸ روز اکتبر (۲۷ مهر) هر چند آن‌ها در ابتدا به دنبال آن بودند که ۱۸ اکتبر را با قطعنامه‌های خود هدف قرار دهند، اما چون موفق نشدند اجماع جهانی علیه ایران را کسب کنند، این طور عنوان می‌کنند که این روز اعتبار خاصی ندارند و در روز ۲۰ سپتامبر (۳۰ شهریور) همه قطعنامه‌ها علیه ایران فعال شده.با این حساب احتمالا در روز دوشنبه فقط لیست جدیدی از تحریم‌ها علیه اشخاص نظامی ایران را ارائه می‌دهند.

*واکنش کشور‌های منطقه به لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران چه خواهد بود؟
در مورد واکنش کشور‌های منطقه به لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران نیز روند به نظر قابل پیش بینی است با توجه به اینکه ۲۰ اکتبر یعنی تنها دو روز بعد از تاریخ لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران این کشور‌ها در شورای امنیت جلسه‌ای با محوریت موضوعات خلیج فارس برگزار میکنند، به نظر می‌رسد از طریق نامه به شورای همکاری خلیج فارس یا به صورت مستقل به لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران به بهانه ناامن شدن منطقه اعتراضاتی داشته باشند.

به هرحال، همان طور که در روز۲۰ سپتامبر (۳۰ شهریور) پمپئو جهان را علیه ایران فراخواند ودست آخر یک جانبه و یک تنه تحریم‌ها علیه ایران را فعال کرد روز ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر) نیز روزی است که جمهوری اسلامی براساس متن صریح قطعنامه ۲۲۳۱ و بدون نیاز به هماهنگی و یا رایزنی با کشور خاصی تحریم‌های تسلیحاتی اش لغو خواهد شد البته چهل سال کارنامه جمهوری اسلامی موید ان است که کشورما هیچ گاه آغاز کننده هیچ جنگی نبوده است و صلح،ثبات و امنیت منطقه همواره هدف غایی و نهایی ایران بوده و خواهد بود و ورود ایران به عرصه عادی بازار تسلیحات جهان در منطقه ای که بیشترین مشتریان خرید اسلحه در دنیا را به خود اختصاص داده شاید برخورداری از حداقل حق طبیعی ایران است، حال باید دید دولت و نیرو‌های مسلح برای بهره برداری از این موقعیت و حق طبیعی در راستای انعقاد قرارداد‌های تسلیحاتی با سایر کشور‌ها تا چه میزان آماده اند و برای آن برنامه ریزی کرده اند؟/دانشجو