تهیه و تنظیم : علی یوسفی خبرنگارریگا آنلاین
جنگل‌های زاگرس به‌عنوان وسیع‌ترین ناحیه جنگلی ایران (با پوشش حدود ۴۰-۴۱٪ جنگل‌های کشور) نقش حیاتی در حفاظت از آب و خاک، تنوع زیستی و تعدیل آب‌وهوا ایفا می‌کنند. متأسفانه این اکوسیستم‌های ارزشمند در سال‌های اخیر با تخریب گسترده مواجه شده‌اند. اگرچه منابع ارائه‌شده مطالعه موردی اختصاصی درباره جنگل‌های حوانرود را پوشش نمی‌دهند، اما عوامل کلیدی تخریب در کل منطقه زاگرس (که قابل تعمیم به این منطقه است) به شرح زیرند:

عوامل اصلی تخریب جنگل‌های زاگرس
فشار دامداری و چرای بی‌رویه:

وجود دام چهار برابر ظرفیت مجاز در دوره‌های چرای سهماهه.

هجوم دام‌ها به جنگل برای تأمین علوفه و قطع سرشاخه‌ها.

تأمین چوب و زغال:

قطع درختان برای سوخت و تولید زغال (به‌ویژه قاچاق چوب).

تبدیل جنگل به کوره‌های زغال توسط سودجویان.

آتش‌سوزی‌های عمدی و غیرعمد:

۹۰٪ آتش‌سوزی‌ها ناشی از عوامل انسانی شامل اختلافات قومی، توسعه اراضی کشاورزی و سودجویی.

سالانه بیش از ۱۰۰۰ فقره آتش‌سوزی ثبت می‌شود.

کشت زیراشکوب و تغییر کاربری:

زراعت دیم در زیر درختان، کاهش کیفیت فیزیولوژیک درختان و افزایش آفات.

آلودگی آب‌خوان‌ها ناشی از کود و سموم شیمیایی.

توسعه زیرساخت‌ها و طرح‌های ناهماهنگ:

جاده‌سازی، گازرسانی و خطوط انتقال برق بدون ارزیابی زیست‌محیطی.

ایجاد حوضچه‌های پرورش ماهی در بستر رودخانه‌ها و آلودگی منابع آبی.

تغییرات اقلیمی و ریزگردها:

تشدید خشکیدگی درختان بلوط و کاهش مقاومت جنگل در برابر آفات
در این مقاله باتوجه به فصل گرما و آتش سوزی در شهرستان به بحث آتش سوزی، عوامل ، چالشها و پیشنهادات در جنگلهای منطقه اختصاص می‌دهیم آتش‌سوزی‌های عمدی و غیرعمدی نقش بسیار مهمی در تخریب جنگل‌های حوانرود و به طور کلی جنگل‌های زاگرس دارند. بیش از ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌ها ناشی از عوامل انسانی است که به دو دسته عمدی و غیرعمدی تقسیم می‌شوند
نقش آتش‌سوزی‌های عمدی
ایجاد آتش‌سوزی به منظور اختلافات قومی و عشایری و ضربه زدن به طوایف دیگر.
تبدیل جنگل به مرتع برای تأمین علوفه بیشتر دام.
تهیه و فروش زغال در جنگل‌ها، به ویژه در مناطق مرزی.
تصاحب زمین‌های منابع طبیعی با آتش زدن آنها.
آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی در مجاورت جنگل‌ها (پسچر مزارع)
نقش آتش‌سوزی‌های غیرعمدی
سهل‌انگاری گردشگران، چوپانان، جنگلبانان و کشاورزان.
اقدامات مخاطره‌آمیز مانند خاموش نکردن صحیح آتش، انداختن ته سیگار روشن، رها کردن زباله‌های پرخطر مانند بطری‌های شیشه‌ای که می‌توانند منشأ آتش‌سوزی باشند.
پیامدها
این آتش‌سوزی‌ها باعث تخریب گسترده جنگل‌ها، کاهش تنوع زیستی، آلودگی هوا، تشدید فرسایش خاک و آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی می‌شوند.
چالش‌ها
عدم مدیریت پایدار و اجتماع‌محور، تعارض منافع بین جامعه محلی و دستگاه‌های دولتی، و نبود آموزش و فرهنگ‌سازی کافی باعث شده است که مقابله با آتش‌سوزی‌ها موفقیت چندانی نداشته باشد
بنابراین، آتش‌سوزی‌های عمدی و غیرعمدی عامل اصلی تخریب جنگل‌های حوانرود هستند که نیازمند مدیریت جامع و مشارکت جامعه محلی برای کاهش خسارت‌ها می‌باشند
تاثیرات اقتصادی و زیست‌محیطی آتش‌سوزی‌ها بر جنگل‌های حوانرود به شرح زیر است:
تاثیرات زیست‌محیطی
کاهش تنوع زیستی: آتش‌سوزی‌ها باعث از بین رفتن گونه‌های گیاهی و جانوری جنگل می‌شوند و اکوسیستم را تضعیف می‌کنند.
آلودگی هوا، آب و خاک: دود و آلاینده‌های ناشی از سوختن جنگل‌ها، همچنین مواد سمی به‌کار رفته در اطفای حریق، محیط زیست را آلوده می‌کنند.
فرسایش خاک: از بین رفتن پوشش گیاهی باعث افزایش فرسایش خاک و کاهش کیفیت زمین می‌شود.
تغییرات اقلیمی محلی: کاهش پوشش جنگلی به گرم شدن محیط و تغییرات آب‌وهوایی منطقه منجر می‌شود.
تاثیرات اقتصادی
هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم: شامل هزینه‌های اطفای حریق، بازسازی و احیای جنگل‌های سوخته و خسارات مالی به منابع طبیعی.
کاهش منابع معیشتی: جوامع محلی که به محصولات جنگلی (چوب، داروهای گیاهی، علوفه و غیره) وابسته‌اند، معیشتشان به خطر می‌افتد.
کاهش بهره‌وری اقتصادی: کاهش تولید چوب، عسل، گیاهان دارویی و سایر محصولات جنگلی که منبع درآمد مردم است.
آتش‌سوزی‌های جنگل‌های حوانرود، مانند سایر مناطق زاگرس، علاوه بر خسارات محیطی گسترده، بار اقتصادی سنگینی بر جامعه و دولت تحمیل می‌کنند و تهدیدی جدی برای پایداری اکوسیستم و معیشت مردم محلی به شمار می‌روند
برای کاهش خسارات ناشی از آتش‌سوزی در جنگل‌های حوانرود، راهکارهای زیست‌محیطی زیر پیشنهاد می‌شود:
افزایش آگاهی و آموزش عمومی: آموزش جوامع محلی و گردشگران درباره خطرات آتش‌سوزی و روش‌های پیشگیری، از مهم‌ترین اقدامات است.تقویت تجهیزات و امکانات اطفای حریق: تجهیز مناطق جنگلی به سیستم‌های هشداردهنده سریع، نصب جعبه‌ها و کپسول‌های آتش‌نشانی در نقاط حساس و ایجاد پایگاه‌های آتش‌نشانی نزدیک جنگل‌ها.

مدیریت پایدار منابع طبیعی: جلوگیری از قطع غیرقانونی درختان، احیای پوشش گیاهی با کاشت گونه‌های بومی مقاوم به آتش و خشکی، و حفظ رطوبت خاک برای کاهش گسترش آتش
ایجاد کمربندهای سبز و مناطق ایمن: کاشت گیاهان مقاوم به آتش در اطراف جنگل‌ها برای جلوگیری از گسترش آتش
مشارکت و ساماندهی نیروهای مردمی: تشکیل گروه‌های محلی اطفای حریق و تشویق به گزارش سریع آتش‌سوزی‌ها
استفاده از فناوری‌های نوین و پاک: به‌کارگیری پهپادهای شناسایی، ربات‌های آتش‌نشانی با انرژی پاک و سیستم‌های هوشمند پایش محیطی برای کنترل سریع و کاهش تأثیرات زیست‌محیطی عملیات اطفا
بازسازی سریع پوشش گیاهی پس از آتش‌سوزی: بذرکاری گیاهان بومی و احیای اکوسیستم برای جلوگیری از فرسایش خاک و بازگرداندن تنوع زیستی
پیشگیری از عوامل انسانی: ممنوعیت روشن کردن آتش در طبیعت، کنترل چرای دام و کاهش زباله‌های قابل اشتعال در جنگل‌ها
اجرای این راهکارها به صورت یکپارچه می‌تواند خسارات ناشی از آتش‌سوزی در جنگل‌های حوانرود را به طور قابل توجهی کاهش دهد.