خوشبختانه ایران در این زمینه جزء کشورهای با آمار خودکشی پایین است و بر اساس آمار منتشر شده از سوی سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۸ از میان ۱۸۹ کشور بررسی شده، ایران با ثبت سالانه ۴.۱ مورد خودکشی به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در رتبه ۱۴۹ جهان قرار دارد.

اما علی رغم آمار پایین خودکشی در بسیاری استان‌های کشور، کرمانشاه به همراه سه استان غرب کشور آمار بالایی در خودکشی دارند و ۳۰ سال است که این چند استان در رده‌های بالای خودکشی کشور قرار گرفته‌اند. برای فهم چرایی این موضوع به بحث و گفت‌وگو با مدیرکل بهزیستی استان نشستیم.

بهزاد شهبازی ، با اشاره به آمار بالای خودکشی در استان نسبت به متوسط کشوری گفت: متاسفانه آمار خودکشی در استان‌های کرمانشاه، همدان، ایلام، لرستان به همراه کهگیلویه و بویراحمد نسبت به میانگین کشوری بالاتر است و این استان‌ها سالهاست در رده‌های بالای خودکشی کشور قرار دارند.

شهبازی با بیان اینکه آمار خودکشی در همه شهرستان‌های استان هم یکسان نیست، گفت: در شهرستان‌های شرقی مانند هرسین، کنگاور و صحنه این آمار بالاتر بوده و در منطقه اورامانات پایین‌تر است.

وی در خصوص چرایی بالابودن آمار خودکشی استان گفت: خودکشی چندعاملی است و عوامل مختلف روانی، اقتصادی، اجتماعی و… در بروز آن نقش دارند. بطور مثال اعتیاد رابطه مستقیمی با خودکشی دارد و مشاهده می‌کنیم که در شهرستان‌های شرقی که آمار اعتیاد به نسبت بالاست، آمار خودکشی هم بالاتر از میانگین استان است.

وی تصریح کرد: طی پایشی که سال گذشته در ۲۰ نقطه آسیب‌پذیر استان انجام دادیم، ارتباط معنادار حاشیه‌نشینی، احساس نابرابری، بحران هویت و مهاجرت با خودکشی اثبات شده است.

وی افزود: باورهای قومیتی، حس نابرابری که نشأت گرفته از فضای مجازی است، استرس و اضطراب ناشی از بی‌هویتی که عمدتا در مناطق حاشیه‌نشین مشاهده می‌شود نیز در افزایش آمار خودکشی نقش دارند.

شهبازی به تاثیرات قابل توجه فضای مجازی به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی در افزایش آمار خودکشی اشاره و اظهار کرد: شبکه‌های اجتماعی به ویژه اینستاگرام که شبکه‌ای تصویری است تاثیر بسیاری در ایجاد حس نابرابری در افراد دارد که این حس نابرابری از خود نابرابری اجتماعی خطرناکتر است.

وی افزود: در گذشته یک فرد زندگی خود را با فامیل و همسایه مقایسه می‌کرد اما این مقایسه در حال حاضر نه در سطح یک استان و یک کشور که در سطح جهان انجام می‌گیرد. در حال حاضر افراد زندگی ثروتمندان جهان را در اینستاگرام مشاهده کرده و زندگی خود را با آنها مقایسه می‌کنند و همین امر حس نابرابری را در آنها تقویت می‌کند که رابطه معنادار آن با خودکشی اثبات شده است.

شهبازی گفت: هیچ‌کس منکر مزایای فضای مجازی نیست، اما این فضا مانند چاقوی دولبه است و اگر فرهنگ استفاده درست از آن را نداشته باشیم، معکوس عمل کرده و اثرات مخربی در جامعه به جای می‌گذارد.

مدیرکل بهزیستی استان کرمانشاه گفت: در شبکه‌های اجتماعی همه چیز به شکل اغراق‌آمیز ارائه می‌شود و افراد تنها جنبه‌های مثبت زندگی را به نمایش گذاشته و ظاهرسازی‌های بسیاری برای تبلیغ افراد و محصولات در آن مشاهده می‌شود که همه اینها حس نابرابری را در افراد تشدید می‌کند و این عامل در افزایش آمار خودکشی نقش دارد.

وی افزود: در کنار این‌ها اخبار منفی فضای مجازی هم بر افزایش آمار خودکشی اثرگذار است، چرا که استرس و اضطراب افراد را تشدید می‌کند و افرادی که زمینه اختلالات روانی داشته باشند را در معرض خطر خودکشی قرار می‌دهد.

شهبازی گفت: از طرفی در دهه‌های اخیر شاهد رشد معضلاتی مانند اعتیاد و حاشیه‌نشینی هستیم که این‌ها هم ارتباط معناداری با خودکشی دارند. در حاشیه‌نشینی شاهد کاهش همبستگی‌های قومی هستیم و بی‌هویتی افزایش می‌یابد و فرد احساس می‌کند حامی و پناه و پشتیبانی ندارد و همین امر در بروز افسردگی و افزایش آمار خودکشی نقش دارد.

مدیرکل بهزیستی استان کرمانشاه گفت: اختلالات روانی مانند افسردگی هم در بروز این معضل نقش مستقیم و موثری دارند.

وی افزود: در کنار این‌ها مشکلات اقتصادی و اختلافات خانوادگی هم نقش بسیاری در بروز معضل خودکشی دارد.

شهبازی در ادامه با بیان اینکه افکار و اقدام خودکشی در زنان نسبت به مردان بیشتر است، گفت: علی‌رغم این موضوع، آمار خودکشی موفق در مردان نسبت به زنان بیشتر است.

مدیرکل بهزیستی استان کرمانشاه با تاکید بر لزوم پیشگیری از خودکشی گفت:  بهترین راهکار پیشگیری است، تا اینکه بخواهیم تنها برای درمان افرادی که اقدام به خودکشی کرده و موفق نشده اند، تلاش کنیم.

وی افزود: در حال حاضر با توجه به پژوهشی که در ۲۰ محله آسیب‌پذیر استان انجام داده‌ایم افراد در معرض خطر شناسایی شده و اقدامات مداخله‌ای برای آنها در حال انجام است.

شهبازی تصریح کرد: علاوه بر این افراد، خانواده‌های آنان نیز تحت رصد و کارهای مشاوره‌ای قرار می‌گیرند تا افراد در معرض خطر دیگر در خانواده شناسایی شوند.

مدیرکل بهزیستی استان کرمانشاه خاطرنشان کرد: در کنار این اقدامات سامانه ۱۴۸۰ و اورژانس اجتماعی ۱۲۳ هم در بخشی از فعالیت‌های خود به معضل خودکشی پرداخته و افرادی که در معرض خطر بوده و با این سامانه تماس گرفته‌اند را یاری می‌رساند.

شهبازی با تاکید بر اینکه این اقدامات به تنهایی راهکار مقابله با خودکشی نیست، گفت: بهزیستی در مقابله با خودکشی تنهاست و نیاز داریم دستگاه‌های دیگر هم پای کار آمده و هر کدام بخشی از کار را برعهده بگیرند.

وی افزود: بسیاری بسترهای خودکشی از جمله مشکلات فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و … ارتباطی با بهزیستی ندارد و سایر دستگاه‌های متولی باید پای کار آمده و با رفع مشکلات و ارتقاء فرهنگ جامعه، بسترهای خطرزا برای خودکشی را از بین ببرند.

وی تصریح کرد: در حال حاضر با شرایط موجود در استان و آمار بالای خودکشی، هدف اول ما توقف رشد خودکشی در استان است تا بتوانیم در گام بعد به دنبال کاهش این آمار باشیم./ایسنا کرمانشاه