دانشمندان در یک دستاورد پیشگامانه در «مرکز تحقیقاتی بیمارستان دانشگاه مونترال»(CRCHUM)، نوعی «ریزآران‌ای»(microRNA) را شناسایی کردند که می‌تواند از رگ‌های خونی کوچک محافظت کرده و به حفظ عملکرد کلیه پس از آسیب شدید کمک کند. میلیون‌ها بیمار کلیوی با این دستاورد جدید می‌توانند از تشخیص زودهنگام و پیشگیری بهره‌مند شوند.

«ریزآران‌ای»، یک مولکول کوچک آران‌ای غیرکدکننده است که در گیاهان، جانوران و برخی از ویروس‌ها یافت می‌شود. این مولکول‌ها حدود ۱۷ الی۲۳ نوکلئوتید طول دارند و وظیفه اصلی آنها در تنظیم بیان ژن پس از رونویسی است. آنها ۶۰ درصد ژنوم پستانداران را تشکیل می‌دهند و ژنوم انسان می‌تواند حدود ۱۰۰۰ نوع از آنها را رمزدهی کند.

به نقل از اس‌تی‌دی، این کشف نویدبخش بزرگی برای میلیون‌ها بیمار مبتلا به نارسایی مزمن کلیه در سراسر جهان است، زیرا امکانات جدیدی برای تشخیص زودهنگام و پیشگیری از این بیماری ارائه می‌دهد. تاکنون هیچ نشانگر زیستی قابل اعتمادی برای ارزیابی وضعیت این مویرگ‌های ظریف یا برای هدایت راهبردهای هدفمند برای محافظت از عملکرد کلیه وجود نداشته است.

دانشمندان در این مطالعه «ریزآران‌ای» موسوم به «miR-۴۲۳-۵p» را با پتانسیلی قوی به عنوان یک نشانگر زیستی مبتنی بر خون برای ارزیابی سلامت «میکروواسکولار کلیه»(kidney microvascular) معرفی کردند. این مطالعه توسط اساتید پزشکی دانشگاه مونترال انجام شده است. مطالعات آنها بر کاهش مویرگ‌های اطراف لوله‌ای که یک نشانگر کلیدی نارسایی مزمن کلیه است، تمرکز دارد.

این رگ‌های کوچک که میلیون‌ها عدد از آنها در کلیه‌ها یافت می‌شوند، مسئول حذف مواد زائد از خون و در عین حال رساندن اکسیژن و مواد مغذی ضروری برای عملکرد کلیه هستند.

خطرات و کاربردهای احتمالی در بیماران 

آسیب کلیوی که در اثر قطع موقت جریان خون و سپس بازگشت آن رخ می‌دهد، می‌تواند منجر به از دست رفتن رگ‌های خونی کوچک شود و به طور قابل توجهی توانایی عملکرد صحیح این عضو را مختل کند.

«ماری-ژوزه هبرت»(Marie-Josée Hébert)، پزشک نفرولوژی و پیوند و معاون پیشین مطالعات، اکتشافات، خلاقیت و نوآوری دانشگاه مونترال می‌گوید: در افرادی که پیوند کلیه دریافت کرده‌اند، اگر عملکرد کلیه بیش از حد تغییر کند، بقای کلیه به خطر می‌افتد. ما با استفاده از این نشانگر زیستی توانستیم آزمایشی را برای ارزیابی وضعیت رگ‌های خونی کوچک در زمان سریع‌تری توسعه دهیم.

وی افزود: سپس پزشکان در بیمارستان‌ها می‌توانند سلامت «میکروواسکولار» بیماران با ریسک بالاتر را بهتر ارزیابی کنند. این بیماران می‌توانند شامل بیماران مسن یا کسانی باشند که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند و طی آن جریان خون به طور موقت متوقف شده است.

«فرانسیس میگنیولت»(Francis Migneault)، نویسنده ارشد این مطالعه می‌گوید: ما ابتدا نوسانات سطح «miR-۴۲۳-۵p» را در خون موش‌های مبتلا به آسیب حاد کلیوی مشاهده کردیم. این نتایج سپس در ۵۱ گیرنده پیوند در دانشگاه مونترال تأیید شد.

تیم‌های بالینی به لطف این نشانگر زیستی می‌توانند تأیید کنند که آیا مداخلات آنها سلامت رگ‌های خونی کوچک را بهبود می‌بخشد یا کاهش می‌دهد. وی افزود: آنچه واقعاً باورنکردنی است، این است که با تزریق این «ریزآران‌ای» به موش‌های مبتلا به آسیب کلیوی توانستیم رگ‌های خونی کوچک را حفظ کرده و آسیب وارده به کلیه‌ها را محدود کنیم.

دانشمندان برای محافظت از رگ‌های خونی کوچک باقی‌مانده، اکنون بر روی تکنیک‌های جایگزین برای انتقال «ریزآران‌ای» به کلیه تمرکز کرده‌اند. این موضوع در حالی است که تزریق مستقیم به کلیه یک روش بالینی قابل انجام در طول پیوند است.

کاربردهای دیگر این کشف برای سایر بیماری‌ها 

آزمایشی در زمینه پیشگیری، مبتنی بر «miR-۴۲۳-۵p» می‌تواند برای بیماران مبتلا به نارسایی قلبی و ریوی مفید باشد. «هبرت» می‌گوید: از دست دادن رگ‌های خونی کوچک به دلیل ارتباط با پیری طبیعی یا تسریع شده برای این نوع بیماری‌ها، نقش کلیدی دارد. بنابراین کشف ما می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سلامت همه افراد داشته باشد.

چندین پروژه مطالعاتی در این دانشگاه برای افراد مبتلا به نارسایی ریوی، در حال انجام است. وی خاطرنشان کرد: همچنین ممکن است با استفاده از بانک مواد زیستی این دانشگاه تعیین شود که آیا داروهای موجود اگر پس از پیوند کلیه برای درمان یک مشکل دیگر تجویز شوند، بر سلامت رگ‌های خونی کوچک تأثیر می‌گذارند یا خیر.