اسهال عارضه‌ای است که می‌تواند ناشی از باکتری، ویروس، دارو، غذا و یا انواع اختلالات گوارشی باشد و معمولا در تابستان بیشتر دیده می‌شود. علت اسهال هر یک از این موارد که باشد، یک سری از بایدها و نبایدها هستند که خوب است رعایت کنید تا حالتان بهتر شود.

اسهال به این معنی است که سه بار یا بیشتر در روز، مدفوعتان شُل یا آبکی باشد. اسهال عارضه‌ای ناخوشایند است و همچنین اگر کنترل نشده رها شود می‌تواند خطرناک باشد؛ بنابراین هر کسی که دچار اسهال می‌شود می‌خواهد هر چه زودتر خوب شود.

نگران‌کننده‌ترین پیامد اسهال، کم‌آب یا دهیدراته شدن بدن است که این علائم را دارد:

. تشنگی

. سرگیجه

. خستگی

. ادرار تیره یا کمتر از معمول ادرارکردن

. خشکی پوست

. کاهش انعطاف‌پذیری پوست

وقتی بدنتان آب زیادی از دست می‌دهد، مثل اتفاقی که در اسهال می‌افتد، شما الکترولیت‌های زیادی نیز از دست می‌دهید؛ یعنی مواد معدنی مهمی که در خون، ادرار، بافت‌ها و دیگر مایعات بدن وجود دارند.

هرچند دهیدراته شدن بدن، بزرگ‌ترین خطر اسهال است؛ اما تنها خطر آن نیست. اسهال اگر شدید باشد و بیشتر از یکی دو روز طول بکشد، عوارضی از جمله مشکلات کلیوی و ادراری رخ خواهد داد. اسهال شدید می‌تواند علامتی از یک عارضه جدی‌تر باشد، مثل بیماری کرون یا سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) و یا یک عفونت جدی. بایدها و نبایدهای زیر به کنترل اسهال و هر چه سریع‌تر بهترشدن حالتان کمک می‌کنند.

در مورد نوشیدنی‌ها وقتی که اسهال دارید:

مایعات فراوان بنوشید

یک قانون خوب در این مورد این است که هر وقت دفع آبکی دارید، حداقل یک لیوان آب بنوشید. آب، آبمیوه، نوشیدنی‌های بدون کافئین، آب مرغ یا آب گوشت نمک‌دار می‌توانند گزینه‌های خوبی باشند. نمک کمک می‌کند بدنتان با سرعت کمتری مایعات از دست بدهد و قند نیز کمک می‌کند بدنتان نمک را جذب کند.

مایعات را داغ ننوشید

همه مایعات را با دمای اتاق بنوشید یا فقط کمی گرم. مایعاتی که خیلی گرم یا خیلی سرد باشند می‌توانند باعث تهوع شوند.

چای گیاهی بنوشید

تحقیقات نشان داده ترکیباتی از گیاهانی خاص می‌توانند به رفع ناراحتی گوارش کمک کنند. یک مطالعه نشان داد نوشیدن چای بابونه با بعضی از گیاهان می‌تواند اسهال را درمان کند.

کافئین یا یک سری از نوشیدنی‌ها را مصرف نکنید

کافئین و الکل می‌توانند گوارش را تحریک کرده و اسهال را بدتر کنند. نوشیدنی‌های حاوی شیره ذرت با فروکتوز بالا نیز می‌توانند دل‌درد را بدتر کنند. فروکتوز زیاد می‌تواند منجر به گاستریت، نفخ و اسهال شود.

آب را با آب‌میوه ترکیب کنید

وقتی اسهال دارید گاهی آب می‌تواند احساس تهوع به شما بدهد. پس بهتر است آب را با آبمیوه‌هایی مثل آب سیب ترکیب کنید تا معده‌تان آن را بهتر تحمل کند.

در مورد غذاها وقتی که اسهال دارید:

غذاهای لطیف و ملایم بخورید

یکی رژیم غذایی درست و مناسب برای زمانی که اسهال دارید رژیم BRAT است: موز، برنج، پوره سیب و نان تست. غذاهای کم فیبر و نشاسته‌دار با طبعی ملایم می‌توانند کمک کنند مواد مغذی ازدست‌رفته بدن جبران شده و مدفوعتان جمع شود. همچنین می‌توانید سیب‌زمینی آب‌پز یا هویج پخته بخورید.

وعده‌های کوچک بخورید

غذا با حجم زیاد می‌تواند گوارشتان را تحریک کند و باعث اسهال بیشتر شود. خوردن پنج تا شش وعده غذا به‌جای سه وعده‌غذایی حجیم می‌تواند به روده‌هایتان فرصت دهد تا راحت‌تر غذا را هضم کنند.

غذاهای سرخ شده نخورید

گوشت و مرغ و ماهی را بپزید یا گریل کنید و سرخ شده آنها را مصرف نکنید؛ چون اسهالتان بدتر می‌شود. تخم‌مرغ آب‌پز هم خوب است.

هر وقت گرسنه شدید غذا بخورید

به بدنتان گوش دهید و خودتان را مجبور به خوردن نکنید؛ چون علائمتان بدتر خواهند شد. به بدنتان در پیام‌هایی که می‌فرستد اعتماد کنید و همان اندازه بخورید که بدنتان بتواند تحمل کند.

میوه‌ها و سبزی‌های نفاخ نخورید

خوردن غذاهای نفاخ وقتی که اسهال دارید می‌تواند حالتان را بدتر کند. چیزهایی مثل لوبیاها، بروکلی، کلم‌برگ، کلم بروکسل، گل‌کلم و سبزیجات برگ‌دار و غذاهای شیرینی مثل کیک و کلوچه برای شما مناسب نیستند.

موارد غیر غذایی وقتی که اسهال دارید:

وقتی اسهال دارید علاوه بر اینکه باید یک سری از موارد تغذیه‌ای را رعایت کنید لازم است دیگر عادت‌های سبک زندگی‌تان را نیز هوشمندانه انجام دهید.

دست‌ها را بشویید

ازآنجایی‌که اسهال گاهی می‌تواند از تماس فرد با فرد یا از طریق دست‌های آلوده منتقل شود، شستن دست‌ها بعد از دستشویی و پیش از غذاخوردن یا غذا درست‌کردن کمک می‌کند پاتوژن‌های احتمالی عامل اسهال را مهار کنید. شستن دست‌ها می‌تواند دفعات اسهال را تا ۳۰ درصد کاهش دهد.

برای اینکه دست‌ها را درست بشویید، ابتدا دست‌ها را خیس کنید و سپس صابون بزنید و دست‌ها را خوب به مدت حداقل ۲۰ ثانیه به هم بمالید. پشت دست‌ها و بین انگشت‌ها و زیر ناخن‌ها را فراموش نکنید. سپس با آب زیاد و تمیز دست‌ها را آبکشی کرده و کاملاً خشک کنید. ضدعفونی‌کننده دست بر پایه الکل نیز می‌تواند تا ۶۰ درصد مؤثر عمل کند.

دارو مصرف کنید

داروهای بدن نسخه (OTC) شامل بیسموت ساب‌سالیسیلات می‌توانند به کاهش التهاب روده و ازبین‌بردن ارگانیسم‌های عامل اسهال کمک کنند. یادتان باشد که داروهای بیسموت می‌توانند مدفوع را سیاه و تیره کرده و خونی به نظر برسانند.

لوپرامید نیز یک داروی بدون نسخه دیگر است که برای اسهال مصرف می‌شود و در واقع جلوی حرکت روده‌ها را می‌گیرد. به همین دلیل خیلی از پزشکان عقیده دارند در صورت اسهال لوپرامید نباید مصرف شود و بهتر است مدفوع از بدن خارج شود تا اینکه در بدن بماند؛ چون در واقع اسهال شیوه بدن برای خلاص‌شدن از سموم و آلودگی‌هاست.

ورزش نکنید

ورزش‌های سنگین می‌توانند باعث دهیدراته شدن بدن، ناراحتی معده، تهوع و سوزش سردل شوند و همه اینها تشدیدکننده علائم اسهال‌اند. پس عاقلانه این است که تا زمانی که اسهالتان خوب نشده ورزش نکنید.

بدانید چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنید؟

گاه بیتوته، درصورتی‌که هر یک از علائم زیر را دارید به پزشک مراجعه کنید:

. اسهالتان بیشتر از دو روز طول کشیده است

. شکم‌درد شدید دارید یا در ناحیه مقعد درد احساس می‌کنید

. دهیدراته یا کم‌آب شده‌اید یا خیلی احساس ضعف می‌کنید

. تب ۳۸.۸ درجه یا بالاتر دارید

. مدفوعتان خون‌آلود، سیاه یا قیرمانند است/ایرنا کرمانشاه